فناوری بلاک چین و صنعت داروسازی

شرکت‌های تولیدکننده‌ دارو باید با همکاری شرکای مورد اعتماد خود، زنجیره‌ تأمین دارو را به شیوه‌ای مدیریت کنند که محصولات تا حد ممکن ایمن و مؤثر در سراسر همه‌ قاره‌ها توزیع شود. ایمنی و بهینه‌سازی زنجیره‌ تأمین صرفاً از عهده‌ یک بنیاد خاص برنمی‌آید و مستلزم همکاری و هماهنگی مؤثر شرکای تجاری متعدد و آژانس‌های نظارتی است. مشکل اینجا است که پیچیدگی‌های لجستیکی عملیات زنجیره تأمین و عرضه دارو به‌واسطه‌ سیستم‌های اطلاعاتی متمرکز، ایزوله و آسیب‌پذیر، افزایش می‌یابد و ریسک­‌ها و هزینه‌های اقتصادی و انسانی زیادی به دنبال خواهد داشت.

تحقیقات نشان می‌دهد که بازار جهانی داروهای تقلبی، به‌سرعت در حال گسترش است، به‌طوری‌که سازمان بهداشت جهانی (WHO) قادر نیست سایز و دامنه‌ مشکل را برآورد کند. اپیدمی جدی داروهای تقلبی، به‌طور مستقیم ایمنی بیماران و اقتصاد جهانی را متأثر می‌کند.

• WHO برآورد می‌کند که حدود ۱۰ درصد از داروهای توزیع‌شده در سراسر جهان تقلبی است. این آمار در بازارهای نوظهور تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.
• محصولات تقلبی، هم در میان داروهای بهبود دهنده‌ سبک زندگی دیده می‌شوند و هم در میان داروهای حیاتی.
• طبق برآورد WHO، ۵۰ درصد از داروهایی که در اینترنت به فروش می‌رسد تقلبی است.
• اداره مالکیت معنوی اتحادیه اروپا (EUIPO) تخمین می‌زند که داروهای تقلبی؛ سالانه هزینه‌ای معادل ۱۰.۲ میلیارد دلار به تولیدکنندگان دارو تحمیل می‌کند و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم، به از دست رفتن ۹۰ هزار شغل منجر می‌شود.
• طبق برآورد WHO سالانه ۱۲۰ هزار نفر در آفریقا جان خود را به خاطر داروهای تقلبی مالاریا از دست می‌دهند.

لازم به ذکر است که زیرساخت‌های فعلی علاوه بر ایجاد شکاف امنیتی در زنجیره تأمین، در زمینه‌ پیش‌بینی کمبود داروهای موردنیاز و سفارش داروها نیز به علت عدم شفافیت و وضوح موجودی انبار، کارآمدی کاملی ندارد.

در طول چند دهه‌ گذشته صنایع دارویی و سازمان‌های نظارتی تلاش کرده‌اند با تصویب سیاست‌های جدید، مشکلات امنیتی زنجیره‌ تأمین را حل کنند. اما در دنیای دیجیتالی امروز، سیاست‌گذاری به‌تنهایی نمی‌تواند با چالش‌های پلتفرم‌های قدیمی که برای عملیات در اقتصاد داده‌های اشتراکی بهینه‌سازی نشده‌اند، مبارزه کند. به همین علت فناوری‌های نوظهوری نظیر بلاک‌چین در عرضه دارو موضوع اول مباحثاتی هستند که در زمینه‌ امنیت و بهینه‌سازی زنجیره‌ تأمین دارو صورت می‌گیرند.

بلاک‌چین سیستم اصلی دفترکل معاملات بیت کوین است. در طول چند سال گذشته، بحث‌ها و تلاش‌های زیادی صورت گرفته تا قابلیت‌های این فناوری در برنامه‌های کاربردی صنعتی – مالی، کشاورزی، مراقبت‌های بهداشتی، انرژی و غیره نیز به کار گرفته شود. بلاک‌چین اساساً یک پلتفرم غیرمتمرکز است که داده‌های اشتراکی را در یک محیط امن و محرمانه، بین شرکای مورد اعتماد توزیع و تائید می‌کند. بلاک‌چین‌ها بسته به سطح مجوزها و اینکه در برنامه‌های خصوصی یا عمومی مورد استفاده قرار بگیرند، می‌توانند داده‌ها را در سطوح مختلفی ناشناس و محرمانه نگهداری و عرضه کنند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) نیز به منظور جلوگیری از ورود داروهای آزمایشی و بعضی مواد مؤثره (که به صورت خالص جزو مواد مخدر دسته بندی می شوند) به چرخه درمان، برنامه ای را آغاز کرده که به شرکت های داروسازی اجازه می دهد داروهای تولیدی خود را به صورت زنده رهیابی کنند.

لازم به ذکر است که سازمان غذا و داروی ایالات متحده تا ماه مارس به شرکت های داروسازی فرصت داده در برنامه جدید شرکت کنند. البته نتایج پروژه مورد بحث به این زودی ها در عمل قابل رؤیت نیست و بر اساس پیش بینی ها، در سال 2023 شاهد ورود نخستین داروهای برخوردار از فناوری بلاکچین به بازار خواهیم بود. گفتنی است در حال حاضر کشور ایالات متحده با مشکل جدی اعتیاد به مواد مخدر افیونی و داروهای اعتیادآور مواجه بوده که بخش قابل توجهی از این مواد، از صنعت داروسازی به خیابان ها راه پیدا می کنند. به همین خاطر برنامه جدید تلاش دارد با رهگیری داروها از مواد تشکیل دهنده تا محصول نهایی، احتمال خروج داروهای آزمایشی و مواد مؤثره خاص را از زنجیره تأمین صنعت داروسازی کاهش دهد.

همه گروه ها عموماً فناوری بلاک‌چین را مفید، کارآمد، ارزشمند و مطمئن می‌دانند. به‌علاوه در مورد نتایج سودمند فناوری بلاک‌چین (امنیت زنجیره‌ تأمین، کنترل بهتر موجودی انبار و پایگاه داده‌ قابل تائید برای ثبت معاملات) هم‌عقیده هستند.

همه‌ به ‌وضوح تائید می کنند که بلاک‌چین به آن‌ها کمک می‌کند مطابق با الزامات قانون DSCSA سازمان غذا و دارو پیش بروند.

اما در بحث موانع عدم پذیرش فناوری بلاک‌چین، عمده‌فروشان و داروخانه‌ها نگران چالش‌های مشابهی بودند که تا حدودی با مسائل مطرح‌شده از طرف تولیدکنندگان متفاوت بود. عمده‌فروشان و داروخانه‌ها، مهم‌ترین موانع پذیرش بلاک‌چین را عدم همکاری خریداران، چالش‌های تکنولوژی‌های جدید و اتصال به همه‌ی شبکه‌ها ذکر کردند، درحالی‌که تولیدکنندگان سه نگرانی عمده‌ی خود را هزینه، امنیت و اتصال یا یکپارچگی همه‌ شبکه‌ها عنوان کردند.

در درجه‌ بعد، مسائل زیر به عنوان دیگر چالش‌های پذیرش بلاک‌چین نام برده می شوند:

• عدم اطمینان از هماهنگی با FDA در زمان بهره‌گیری از بلاک‌چین
• قابل‌مشاهده بودن داده‌ها
• اعتقاد به اینکه شرکا می‌توانند تحت یک سیستم ناشناس؛ اطلاعات شرکت را ببینند

و درنهایت،  به مانعی اشاره می شود که نشان‌دهنده‌ یک سوءبرداشت بزرگ از مزایای بلاکچین می باشد، همه معتقد هستند پیاده‌سازی بلاک‌چین هیچ مزیت مالی عمده‌ای در پی نخواهد داشت! که این ابهامات و سوالات به مرور زمان و کاربردی شدن این فناوری در صنایع، پاسخ داده خواهد شد.